Herstel

"Herstel is een houding, een manier om de dag en de moeilijkheden die je tegenkomt te benaderen. Het betekent dat ik weet dat ik bepaalde beperkingen heb en dat er dingen zijn die ik niet kan doen. Maar in plaats van die beperkingen een reden tot wanhoop te laten zijn, een reden om op te geven, heb ik geleerd dat door te weten wat ik niet kan, ik mezelf ook openstel voor de mogelijkheden die gepaard gaan met alle dingen die ik wel kan doen."

Patricia Deegan

Patricia E. Deegan is een Amerikaanse ervaringsdeskundige en doctor in de psychologie. Patricia wordt beschouwd als een van de pioniers van de herstelbeweging.

Herstel kan op twee verschillende manieren worden bekeken:

• persoonlijk herstel, "subjectief" genoemd, dat uitsluitend toebehoort aan de persoon die het ervaart, en
• klinisch herstel, "objectief" genoemd omdat het kan worden gemeten door klinische onderzoeken.

Een van de bedenkers van de herstelbeweging, William Anthony, definieert herstel als "een inherent persoonlijk en uniek proces van verandering van iemands houding, waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en rollen. Het is een manier om een bevredigend, hoopvol en nuttig leven te leiden ondanks de beperkingen van de aandoening. Herstel gaat hand in hand met het vinden van een nieuwe betekenis en doel in het leven.”

Herstel is een proces dat erop gericht is weer de regie over het eigen leven te krijgen, zich er goed bij te voelen en herval te voorkomen, uitgaande van de eigen hulpbronnen.

Het gaat er niet om de symptomen koste wat kost onder controle te krijgen, maar om ermee te leren leven. Herstel is niet hetzelfde als genezing.

Wil je meer weten over herstel?

De vereniging En Route publiceerde een geïllustreerd boekje met de naam La Fleur de Patricia.

In dit boekje tracht de vzw En Route duidelijke, niet-exhaustieve, toegankelijke en kritische informatie te geven over herstel in de geestelijke gezondheidszorg.

Afbeelding

De eerste Vlaamse Herstelacademie ging van start in Halle Vilvoorde zo een 4-5 tal jaren geleden.
Zij gingen hun ingrediënten halen bij de recovery colleges in South West Londen (2009) en Nottingham (2011).
Deze recovery colleges zijn ondertussen uitgegroeid tot alleenstaande academies met een gigantisch aanbod cursussen.

Verder ging De Herstelacademie Brussel ook al eens kijken bij onze Noorderburen en bezocht de Enik Recovery College in Utrecht.
Dit vanuit een studiedag georganiseerd door Psychosenet.
De Enik Recovery College werkt vooral met peer tot peer support waarbij er wordt vertrokken vanuit ervaringskennis- en deskundigheid.
Zij steunen op dezelfde principes als onze Herstelacademie ‘dat het samen leren ons herstelproces versterkt en ondersteund’.

Enkele organisaties binnen de Nederlandstalige Brusselse geestelijke gezondheidszorg gingen een samenwerking aan:

• Den Teirling,
• Huize Jan De Wachter,
• Festina Lente,
• Mandragora en
• PSC St. Alexius.

Dit partnerschap werd jaar na jaar versterkt met o.a. organisaties als Uilenspiegel en het CGG Brussel en blijft groeien.

Tijdens het academiejaar organiseren we maandelijks kortdurende cursussen rond psychisch herstel in het Muntpunt van Brussel.

Thema’s die hierbij aan bod komen zijn bv. verslaving, psychose, depressie, slaap, stress, …

Het is een uniek vormingsaanbod waarbij de cursussen steeds in duo worden gedoceerd :

• enerzijds een persoon met ervaringskennis,
• anderzijds een hulpverlener uit het sociale werkveld.

De interactie tussen zowel de studenten als de trainers staat centraal en is gebaseerd op hoop en herstel.

Voor verdere (concrete) informatie kan je terecht op de website van de HerstelAcademie.

Het onmisbare "herstelnotitieboek"

Dit is zojuist uitgekomen en heet "Mon carnet de rétablissement. Outils et Réflexions" (Mijn herstelnotitieboek. Gereedschappen en Overwegingen). In de eerste plaats bedoeld voor de gebruiker, is dit rijk geïllustreerde document (met getuigenissen, citaten en tekeningen) bedoeld om te delen met onze naasten, onze medegebruikers en/of onze zorgverleners. Maar waarom hebben we deze titel gekozen? Beter worden vereist tegelijkertijd het toerusten, nadenken en ontmoeten.

TOERUSTEN

Een gereedschap is wat ons in staat stelt om werk te verrichten. Hier gaat het om werk aan onszelf. Het kan zo simpel zijn als een potlood en een stuk papier of, complexer, een crisisplan of een netwerkkaart. Het kan ook onze eigen ervaring zijn. Er zijn talloze herstelgereedschappen beschikbaar. We hebben er verschillende uitgekozen. Deze worden geleverd met veel informatie en vragen waarop we mogen antwoorden, maar op ons eigen tempo, zonder enige verplichting. Een ervaringsdeskundige van een ontmoetingsplaats kan ons bijvoorbeeld begeleiden bij dit proces van zelfkennis. De relatie die we met hen opbouwen, maakt ons werk echt interessant en hoopvol!

NADENKEN

Herstellen betekent ook nadenken en ons kritisch denkvermogen oefenen. De laatste twee hoofdstukken gaan hier specifiek op in. Ook daar zijn er talloze vragen. Wat zijn onze rechten als gebruikers? Hoe kunnen we werken aan het gelijker maken van de verhouding tussen zorgverlener en zorgvrager? Wat houdt partnerschap en deelname in? De keuze van de gebruiker staat centraal. Maar wat nog meer? Hoe kunnen we communiceren en ons bewust worden van het feit dat het de gebruiker is die herstelt en niet de zorgverlener, die ondersteunt, troost en begeleidt?

ONTMOETEN

Wat als we beginnen met elkaar te ontmoeten? Dit is hoe het laatste en vijfde hoofdstuk eindigt, dat gewijd is aan stigmatisering en zelfstigmatisering, belangrijke obstakels voor het herstel van mensen met psychische problemen. Dit is een extra vraag die een kleine uitweg biedt. Zoals Marie Absil schrijft (ABSIL Marie (2015). Stigmatisering en geestelijke gezondheid. www.psychiatries.be/tag/serie-stigmatisation-et-sante-mentale), "wanneer 'gekken' een gezicht hebben, een verhaal, mensen die we dagelijks tegenkomen, kunnen we na verloop van tijd een gedragsverandering observeren. (...) Wat als de zorg niet langer voornamelijk gericht is op de tekortkomingen van de gebruikers, maar ook begint vanuit hun capaciteiten?". Dit is precies een van de belangrijkste uitdagingen van het herstelconcept: de focus leggen op de krachten van mensen en niet langer op hun zwaktes.

EEN NOTITIEBOEK MET BETEKENIS

"Mijn herstelnotitieboek. Gereedschappen en Overwegingen" is het vervolg op een eerste notitieboek dat in 2018 is uitgebracht, gericht op herstel op zichzelf en getiteld "La fleur de Patricia" (COLLECTIF(2019), La Fleur de Patricia, notitieboek voor herstel in de geestelijke gezondheidszorg, bedoeld voor de gebruiker, zijn naaste en de professional. En Route asbl). Deze beide notitieboeken zijn het resultaat van samenwerking tussen ervaringsdeskundigen, zorgverleners, onderzoekers en correctoren. En niet te vergeten de vele gebruikers die ons hun getuigenissen hebben gegeven.

Beide notitieboeken zijn gratis verkrijgbaar in gedrukte vorm door contact op te nemen met de Clinique Sans Souci op 02/478.04.33.