Justitie — Internering

Hoewel zij als strafrechtelijk ontoerekeningsvatbaar worden beschouwd, kunnen geesteszieken toch aan opsluiting worden onderworpen indien zij delinquente handelingen, misdrijven of overtredingen hebben begaan.

WAT IS INTERNERING?

Internering is geen straf maar een veiligheidsmaatregel met een tweeledig doel:

• Bescherming van de maatschappij
• De betrokkene een passende behandeling geven via zorgtrajecten om hem zo goed mogelijk in de samenleving te re-integreren.

De interneringsmaatregel heeft geen einddatum.

OP WIE KAN INTERNERING WORDEN TOEGEPAST?

Artikel 9 van de interneringswet bepaalt dat onderzoeksrechtbanken (...) en rechtbanken de internering van een persoon kunnen bevelen:

1. die een misdrijf of overtreding heeft begaan waardoor de lichamelijke of geestelijke integriteit van anderen wordt aangetast of bedreigd en
2. die op het tijdstip van de beslissing lijdt aan een geestesstoornis die zijn onderscheidingsvermogen of het vermogen zijn daden te beheersen opheft of ernstig aantast, en
3. voor wie het gevaar bestaat dat hij nieuwe feiten als bedoeld in 1° zal plegen vanwege zijn psychische stoornis, eventueel in combinatie met andere risicofactoren.

HOE WORDT TOT INTERNERING BESLOTEN?

Het besluit tot opname wordt genomen door een rechter op basis van forensisch psychiatrische expertise.

Vervolgens is het de Kamer ter Bescherming van de Maatschappij (samengesteld uit een voorzitter en 2 assessoren) die beslist over de wijze waarop de interneringsmaatregel zal worden uitgevoerd. In elk Hof van Beroep (Brussel, Gent en Antwerpen) is er een Kamer ter Bescherming van de Maatschappij.

De Kamer ter Bescherming van de Maatschappij beoordeelt de situatie van de geïnterneerde telkens wanneer zij dat nodig acht en ten minste eenmaal per jaar. Zij kan te allen tijde besluiten een uitvoeringsmodaliteit van de maatregel toe te kennen: plaatsing, uitgangspermissie, verlof, elektronisch toezicht, voorwaardelijke invrijheidstelling en tenslotte definitieve invrijheidstelling.

WAT ZIJN DE PLAATSEN VAN INTERNERING EN ZORGTRAJECTEN?

Als de Kamer ter Bescherming van de Maatschappij tot plaatsing besluit, wijst zij een instelling aan waar de geïnterneerde wordt ondergebracht:

• in een psychiatrisch bijgebouw,
• een instelling voor maatschappelijk welzijn
• of een beveiligd psychiatrisch ziekenhuis.

De Kamer ter Bescherming van de Maatschappij kan ook:

• met een voorwaardelijke invrijheidstelling instemmen,
• over uitgangspermissie, verlof of elektronisch toezicht beslissen,
• de situatie ten minste jaarlijks opnieuw evalueren.

Anders dan gevangenisstraf heeft internering geen vaste duur: zij is afhankelijk van een verbetering van de geestelijke toestand van de betrokkene.

Sinds 2012 is de kwestie van geïnterneerden geïntegreerd in de federale coördinatie van de hervorming van de geestelijke gezondheidszorg (Hervorming 107) om de integratie van geïnterneerden in de gemeenschap te bevorderen.

De wet op de internering voorziet in 3 categorieën van instellingen waarin de geïnterneerde kan worden geplaatst:

• De door de federale overheid georganiseerde instelling of afdeling tot Bescherming van de Maatschappij : de Inrichting tot Bescherming van de Maatschappij (IBM) van Paifve.
• Het centrum voor forensische psychiatrie georganiseerd door de federale overheid.  Momenteel zijn er twee forensische psychiatrische centra in Vlaanderen. De ene bevindt zich in Gent en de andere in Antwerpen.  Dit zijn Forensische Psychiatrische Centra (FPC’s).
• De door de bevoegde overheid erkende inrichting die is georganiseerd door een privé-instelling,
  door een gemeenschap of een gewest of door een lokale overheid, die in staat is aan de geïnterneerde persoon de gepaste zorgen te verstrekken en met wie een overeenkomst betreffende de plaatsing is afgesloten. 

De geïnterneerde kan voorwaardelijk worden vrijgelaten.
Dit is een vorm van tenuitvoerlegging van internering waarbij de geïnterneerde de hem opgelegde veiligheidsmaatregel ondergaat in het kader van een residentieel of ambulant zorgtraject, mits hij zich houdt aan de hem tijdens de proefperiode opgelegde voorwaarden.
De geïnterneerde persoon is onderworpen aan de algemene voorwaarden en, indien nodig, aan geïndividualiseerde bijzondere voorwaarden voor een periode van drie jaar, die zo vaak als nodig kan worden verlengd voor telkens maximaal twee jaar.

Sinds oktober 2001 bevordert en financiert de FOD Volksgezondheid specifieke zorgvoorzieningen voor voorwaardelijk vrijgelaten geïnterneerden.
Deze zorgvoorzieningen zijn georganiseerd in zorgtrajecten voor geïnterneerden binnen elk hof van beroep. Het gaat om specifieke zorg binnen residentiële instellingen (psychiatrisch ziekenhuis, IBW, PVT, enz.) en om een mobiel team binnen elk hof van beroep.