Samenvatting van de resultaten van twee Brusselse bevragingen, uitgevoerd door ons Platform

De opiniepeiling onder professionals in de verslavingszorg en de geestelijke gezondheidszorg over de impact van de eerste coronagolf op hun activiteiten en hun geestelijke gezondheid.

Dit onderzoek werd uitgevoerd tussen mei en eind juli 2020 met in totaal 215 respondenten, waarvan 173 professionals uit de geestelijke gezondheidszorg en 42 uit de verslavingszorg.  Het onderzoek had betrekking op de zorg, de symptomatologie, de perceptie van de hulpverleners en de innovatieve praktijken en vergeleek deze voor, tijdens en na de lockdown bij professionals (psychiaters, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, enz.) in de geestelijke gezondheidszorg en de verslavingszorg (dagcentra, initiatieven voor beschut wonen, gespecialiseerde consultaties verslavingszorg, enz.) Deze opiniepeilingen hadden als tweeledig doel de evolutie te bestuderen van de praktijken van het zorgpersoneel dat zorgt voor een populatie van volwassenen met psychische gezondheids- en/of verslavingsproblemen en, de effecten op de geestelijke gezondheid van het zorgpersoneel zelf tijdens en na de lockdownperiode (13 maart - 28 mei 2020) in kaart te brengen.

De bevraging heeft de volgende punten aan het licht gebracht : 

• Over het geheel genomen hebben de bevraagde professionals de indruk dat het aantal patiënten in de zorg weliswaar afnam tijdens de lockdown, maar dat hun aantal nadien is toegenomen. 87% van de bevraagden is van mening dat dit aantal tussen maart 2020 en juli 2020, toen de bevraging werd afgesloten, toegenomen of sterk toegenomen is.
• Symptomatische verschijnselen zoals angststoornissen, depressie en problematisch gebruik, met name van alcohol, nemen toe.
• Niet alle professionals kregen in dezelfde mate te maken met de gevolgen van de lockdown. De impact van de crisis verschilt naargelang hun diensten open bleven of de contacten met hun cliënten al dan niet face-to-face gebeurden. Sommige categorieën professionals ondervonden meer stress dan andere. In deze crisis hadden straathoekwerkers verhoudingsgewijs het meest last van stress, gevolgd door psychologen, verpleegkundigen en maatschappelijk werkers en psychiaters.

De bevraging onder gebruikers of ex-gebruikers van ambulante of residentiële geestelijke gezondheidszorg tijdens en na de eerste lockdown

Deze bevraging vond plaats van midden juni 2020 tot eind juli 2020 en werd uitgewerkt door Interface, de gebruikers- en naastengroep van het Platform. 109 mensen namen deel deze bevraging, bijna evenveel vrouwen als mannen, waarvan meer dan de helft (53%) ouder was dan 50 jaar. In de enquête werd de gebruikers gevraagd naar hun gevoelens over de eerste lockdown en de moeilijkheden die zij in deze periode hebben ondervonden, en ook naar hun verwachtingen bij het opheffen van de lockdown.

De bevraging heeft de volgende punten aan het licht gebracht : 

• De lockdown werd door vrouwen en mannen anders beleefd. Drie keer zoveel vrouwen (27%) als mannen meldden last te hebben gehad van eenzaamheid. Vrouwen hebben ook meer stress ervaren dan mannen. Zij maakten zich ook meer zorgen over de gevolgen van deze gezondheidscrisis voor hun geestelijke gezondheid en hun toekomstige sociale situatie.
• De meeste gebruikers onderhielden "virtueel” contact (via telefoon of internet) met hun netwerk (vrienden, familie, lotgenoten, verenigingen, enz.). De meesten leken geen bijzondere moeilijkheden te hebben ondervonden bij het gebruik van de nieuwe communicatiemiddelen.

Over het geheel genomen zijn de patiënten ook van mening dat de werking van instellingen vrij goed was, of zelfs zeer goed. Voor wat betreft het verplegend personeel is deze indruk nog positiever. Tot slot blijkt dat de belangrijkste oorzaken van moeilijkheden die gebruikers ondervinden, te vinden zijn in veranderingen in de relationele referentiepunten die hun dagelijks leven kenmerken.